Lijst van Nederlandstalige dichters

De maan is al boven de seringen

De maan is al boven de seringen;
        De stralen hellen de kruinen langs...
De nachtegaal houdt zich stil van zingen
        Tot de hof verlucht staat van haar glans.

Tot de donkere tuin als een ijle beker
        Tintelt vol licht, dofgouden wijn,
En als slaapwandelaars onzeker
        De rozen ontwaken in den schijn...

Ik weet niet wat ik meer moet vreezen,
        De nachtegaal met haar luide klacht,
Of de stille maan die droomt volrezen
        Over de witte rozenpracht...

Laat doof en blind mij - ik kan niet dragen
        Den telkens valschen dageraad...
Wanneer zal eindlijk mijn zon weêr dagen,
        Die alle schemerschoon verslaat?


P.C. Boutens (1870-1943)

Herman Gorter

Herman Gorter

Herman Gorter (Wormerveer, 26 november 1864 - Sint-Joost-ten-Node, 15 september 1927) was een Nederlands dichter. Ook was hij medeoprichter van de Sociaal-Democratische Partij. Hij is onsterfelijk geworden met zijn gedicht van epische lengte Mei (1889). Velen zullen de beginregels van dit gedicht kennen:

Een nieuwe lente en een nieuw geluid
Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit
Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht,
In een oud stadje, langs de watergracht


Bron: Nederlandse Wikipedia.

Herman Gorter

De mooiste gedichten van Gorter
Wereldpoëzie
.
.
Een ieder met een ook maar het kleinste
zwak voor poëzie kent de regels
'Een nieuwe lente, een nieuw geluid'.
De meesten weten ook dat Herman Gorter (1864-1927) de schrijver was van die regels.
.
.
Met deze beginregels uit Mei, waarmee Gorter in 1889 op 24-jarige leeftijd debuteerde,
werd het begin van de moderne Nederlandse poëzie ingeluid.
.
Gorter was met de publicatie van Mei in een keer de belangrijkste vertegenwoordiger van de Beweging van Tachtig.
De Tachtigers - de bekendsten waren Willem Kloos, Jacques Perk, Albert Verwey en Frederik van Eeden - waren vernieuwers in de poëzie.
.
De literaire beweging uit de laatste decennia
van de negentiende eeuw legde
het accent veel minder op religieuze overgave.
Het ging de Tachtigers om l'art pour l'art,
kunst om de kunst.
.
Poëzie was niet meer alleen stichtelijk of nuttig,
maar diende een esthetisch doel.
Ook individualisme (kunst als de 'allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie' - Willem Kloos), liefde voor de natuur en realisme en sensitivisme zijn kenmerken van deze poëzie.
.
Gorter over dat laatste: 'Dat wat je zintuiglijk doorleefde met uitschakeling van den geest onmiddellijk verklanken.' Mei, en ook de sensitieve gedichten uit Verzen (1890) laten zien dat het bij Gorter niet om de boodschap ging, maar om de schoonheid.
.
Een jaar of tien na zijn debuut ontdekte hij het socialisme, dat hij als 'het hoogste geluk' zag. Zijn poëzie veranderde en zijn populariteit als dichter nam af. Gorter reisde zelfs naar Rusland om met Lenin over de wereldrevolutie te praten. De poëzie uit die periode is belerend. In Pan (1912) lezen we hoe we tot de heilstaat moeten komen. Tot zijn dood bleef hij strijden voor 'de goede zaak'.
De mooiste gedichten van Herman Gorter is een staalkaart van Gorters poëzie. Naast de sensitieve gedichten en de socialistische verzen, lezen we de liedjes waarin hij bijvoorbeeld de vrouw bezingt, en sonnetten.
MAARTEN MOLL
Zie ik hou van je,
ik vin je zo lief en zo licht -
je ogen zijn zo vol licht,
ik hou van je, ik hou van je.
En je neus en je mond en je haar
en je ogen en je hals waar
je kraagje zit en je oor
met je haar er voor.
Zie je ik wou graag zijn
jou, maar het kan niet zijn,
het licht is om je, je bent
nu toch wat je eenmaal bent.
O ja, ik hou van je,
ik hou zo vrees'lijk van je,
ik wou het helemaal zeggen -
Maar ik kan het toch niet zeggen.
(uit Verzen (1890)
.
Bron: Het Parool.
.
.



Individualistische verzen
.
Toen de tijden bladstil waren, lang geleen,
.
De zon. De wereld is goud en geel
.
De stille weg
.
In de zwarte nacht is een mens aangetreden,
.
De bomen waren stil,
.
De heide is maar stil,
.
Ik ben alleen in het lamplicht,
.
Ik zat eens heel alleen te spelen
.
Gij zijt zo heel, heel stil
.
De lente komt van ver, ik hoor hem komen
.
Het strand was stil en bleek,
.
Hé ik wou jij was de lucht
.
Dit zijn de bleke, bleeklichte weken,
.
Ik wat toen een arme jongen
.
Stil zit ze, kijkt voor zich
.
Het regende in de stad,
.
De lucht was geel, als gele chrysanthemen-
.
's Avonds in 't donker doet ze de ogen dicht
.
Onz' hoofden wenen en zijn genegen
.
Toen bliezen de poortwachters op gouden horens,
.
Het gouden zongezwier,
.
Een rode roos is in mijn hand,
.
.

Rutger Kopland

Enkele andere overwegingen

Hoe zal ik dit uitleggen, dit waarom
wat wij vinden niet is
wat wij zoeken?

Laten we de tijd laten gaan
waarheen hij wil,

en zie dan hoe weiden hun vee vinden,
wouden hun wild, luchten hun vogels,
uitzichten onze ogen

en ach, hoe eenvoud zijn raadsel vindt.

Zo andersom is alles, misschien.
Ik zal dit uitleggen.

 

Een tuin in de avond

Er gebeuren dingen hier en ik ben de enige

die weet welke

ik zal ze noemen en ook zeggen waarom

er staat een oude tuinbank onder de appelboom

er ligt een oude voetbal in het gras

er komen oude geluiden uit het huis

er is oud licht in de lucht

dit gebeurt hier: een tuin in de avond

en wat je niet hoort en niet ziet – de plekken

waar we kuilen groeven en

die huilend dichtgooiden

ik vertel dit omdat ik niet alleen wil zijn

voordat ik het ben

Stilleven

Zij kunnen van elkaar niet worden
losgemaakt. Geheimen zijn ongeneeslijk,
de duisternis onder haar rokken,
de armoedige broek bij haar dood,
de knoop in zijn zakdoek gevonden,
het machteloos lid op zijn lijk.

Oude man levend met het portret
van een vrouw, oude vrouw levend
met het portret van een man:
zoals ze keken in een lens.

           Rutger Kopland

Jan Kal