Herfstavond 1984 1

Toen de jeugdpsychiater die herfstmiddag vroeg waarom Bjarne Gosse dacht dat hij verliefd was op Kees Broodakker bleef hij hem in eerste instantie een antwoord schuldig.
Diep snoof hij de geuren van de herfst in zijn neus, die alle puurheid van het leven wilde proeven. Het raam stond open om de muffe geur van de oude piano uit de behandelkamer te krijgen. Aarzelend begon Bjarne zijn korte betoog. Hij somde een aantal redenen op. Herkenning van het noodlot, noemde hij als eerste.
Het leek belangrijker te klinken dan het was. Ze hadden allebei een neurotische aandoening. Bjarne voelde een vreemd soort affectie wanneer Kees trilde met zijn onderlip.
Zijn antwoorden leken niet voldoende. Bjarne kreeg nieuwe vragen op zich afgevuurd. “Zijn oogopslag, zijn
soms zo zeurende stem”, sprak hij voorzichtig.

Bjarne was blij dat hij weer op straat stond. In de Utrechtse binnenstad. De verstandhouding met de jeugdpsychiater was niet erg goed. De man deed zijn best om Bjarne gerust te stellen, maar hij bleef vragen stellen en Bjarne Gosse had niet altijd zin om die te beantwoorden.

Voor het schoolvak Nederlands had hij gelezen in het boek van Sander Trilstrand over vrouwen met een grillig karakter. Door in het boek te lezen begon hij het leven van zijn hospita beter te begrijpen. Bjarne begon de behaagzieke Emma Petronella steeds vaker als een amusante vrouw te zien. Ze had haar eigenaardigheden, haar stokpaardjes, haar overtuigingen. Ze had haar uitgesproken meningen. Alles wat ze deed was trefzeker en geslaagd. Maar ze kon ook wispelturig zijn. Dan was ze allesbehalve een amusante vrouw. Dan kwam Bjarne Gosse er achter dat zij ook een vrouw was met een grillig karakter. In zijn gedachten was haar carrière een doorlopend succes. Ook al vertelde haar boze stemmingen andere verhalen.

Emma hield net als Bjarne van de geuren van de herfst. De herfstavond ging gekleed in regen, alles werd nat in de provinciestad Utrecht. Emma liet zich daardoor niet uit het veld slaan. Ze ging met om haar lijf haar fameuze rode jurk, die haar nog altijd schitterend stond, onder een grote paraplu op hoge naaldhakken naar de tentoonstelling van Peter, die zijn nieuwe serie abstracte dieren met een grillige huid van moderne textuur liet zien aan het welkome publiek van de voorname galerie in de binnenstad van Utrecht.

Het was een avond die zonder Emma, die weer cocaïne had gesnoven, te boek zou zijn gegaan als een druilige herfstavond. Stille straten, kille weersomstandigheden.

Bjarne Gosse ging gewoon gekleed in zijn spijkerbroek. Hij zou niet verwachten dat Peter, met wie hij een liefdevolle vriendschapsrelatie had, daar enige aanstoot aan zou nemen. Emma echter had wel veel commentaar.
“Waarom heb jij jouw leren broek niet aangedaan, Bjarne?”, vroeg ze Bjarne in een dwingende toon vanonder haar paraplu die deskundig de regen tegenhield. Hij had geen zin om haar te antwoorden omdat hij al aanvoelde dat ze een heel verhaal kon gaan afsteken. Ze bleef echter snauwen.
“Je kunt toch niet in een spijkerbroek naar een belangrijke tentoonstelling gaan Bjarne. Gekke Bjarne!” Ze werd de laatste tijd steeds arroganter. Bjarne merkte ook dat ze afstandelijker werd. Het sterke vermoeden had hij dat ze ergens een goede minnaar had gevonden in de intellectuele kringen waarin zij zich bevond. Niet zelden kreeg hij neerbuigende opmerkingen naar zijn Bjarne oren gestuurd. Hij probeerde het te negeren. Het kwam door haar grillige karakter.

Bjarne had haar niet verteld dat hij bij een psychiater liep om zich raadgevingen te laten geven over zijn verwarrende gevoelens. Het ging haar niets aan. Ze hoefde niet alles over hem te weten. 

1984 Herfstavond 2

Het was herfst in de oude stad Utrecht. Bjarne had alle ansichtkaarten van Joop van Teil in een grote enveloppe gedaan en die teruggestuurd naar Amsterdam.
Hij was met zijn hospita in een galerie voor moderne kunst. Het krachtige werk van Peter Halm was een spiegel voor de ziel. Bjarne liet zijn gedachten dwalen over zijn relatie met Emma. Hij was zich niet bewust van de mensen om zich heen.
Tederheid was al een tijdje verdwenen. Misschien had Emma gevoeld dat Bjarne zijn liefde bij een ander zocht. Ze deden het niet meer met elkaar. Ze waren niet meer intiem en dat gaf spanningen in de onderlinge relatie.
Onderhuidse spanningen die de tengere Bjarne soms van zijn stuk brachten. Hij hield er ook niet meer van om aan haar rollenspel te voldoen. Ze verzon dingen om haar grenzen te verleggen. Ze begonnen steeds vaker te acteren in plaats van dingen echt te voelen. Het was een routine geworden,

Het was bijna zo geweest alsof het bij de huur zat inbegrepen. Niet alleen de kamer met balkon en schitterend uitzicht, maar ook haar liefde en bemoeizucht.
Het deed de jeugdige Bjarne verdriet dat Emma zo nors was geworden. Hij voelde dat ze niet gelukkig was in de dwaze droom die ze nastreefde tussen de belangrijke mensen op aarde. Ze vond Bjarne te gewoon en dat liet ze aan alles merken. De eenvoud die zij ooit zo aantrekkelijk vond aan Bjarne begon haar meer en meer tegen te staan.

Ze probeerde Bjarne zoveel mogelijk weg te houden bij haar belangrijke vrienden. Alleen de cultschrijver uit Amerika wist dat ze een liefdesrelatie hadden. En Peter was natuurlijk ook niet op zich achterhoofd gevallen. Maar die hield verstandig zijn mond omdat hij wist hoe wispelturig Emma Petronella was.

De twijfelachtige overgang van rood naar donkerbruin, of geel naar verschrompelen, de geuren van vergankelijkheid, het afscheid van de natuur van het hoogseizoen, het gaf de herfst zijn persoonlijke charme, maar het was de charme van Emma die haar tegelijkertijd van haar voetstuk deed vallen.

Donkere wolken zwierven als boze luchtkastelen boven haar bizarre avonturen. Het enige wat Bjarne als schooljongen kon doen was het over zich heen te laten komen. Zorgen dat ze niet te veel en te vaak in zijn schaduw ging dansen of hem tot een slaaf maakte van haar tedere schaduw.
Het begon de tengere Bjarne te duizelen. Hoeveel hoogtepunten hadden ze samen gehad en nog steeds was er geen samenspraak over de toekomst. De jeugdige Bjarne kreeg zo langzamerhand als aardse sterveling behoefte aan wat meer vastigheid onder zijn voeten.

Zijn gedachten begonnen ernstig te dwalen in de galerie. Bjarne had niet in de gaten dat Emma beschonken raakte. Zijn geliefde diva liet zich weer volledig gaan. Mensen schrokken van haar luidruchtige gedrag.

1984 Herfstavond 3

De galerie hing vol met grote vierkanten schilderijen. Donkere wezens doemden op vanaf het doek. Soms leek het alsof Bjarne een dier kon herkennen, maar het was te abstract om er zeker van te zijn.
Er waren veel mensen op de tentoonstelling afgekomen. In tegenstelling tot wat de aangeschoten Emma tegen Bjarne had beweerd liepen er ook mensen in spijkerbroek rond.

Sterker nog, Peter de kunstenaar had zelf een spijkerbroek aan, waar de sporen van zijn schildersavonturen nog op waren te zien. Klodders donkere verf.
Hij was wat vrijer geworden door zijn lieve Italiaanse vriend, die hij onlangs de beste minnaar ter wereld had genoemd in een onderonsje dat ze hadden toen Bjarne hem op straat tegenkwam.
Bjarne begon de beminnelijke Peter Halm steeds vaker als een amusante man te zien. Hij maakte kunst die tot de verbeelding sprak. Hij werkte hard en hij had succes. Maar en dat was zeker niet onbelangrijk. Hij hield zijn gevoel voor humor in goede tijden en in slechte tijden. Je kon met hem blijven lachen.

Het leek een geslaagde avond te worden. De mensen waren onder de indruk van het nieuwe schilderwerk van Peter Halm. Er werden schilderijen verkocht. Peter glunderde van trots. Alles leek van een leien dakje te gaan, totdat Bjarne Gosse zag dat Emma wel erg veel wijn door haar verfijnde vrouwenmondje naar binnen liet glijden. Ze werd steeds luidruchtiger. Ze raakte behoorlijk aangeschoten en ging met een verheffing in haar stem onderhandelen met Peter over de aanschaf van een van zijn gewilde kunstwerken. Ze wilde kennelijk niet achterblijven bij haar rijke vrienden die grof geld betaalden voor de stijlvolle meesterlijke kunst van Peter Halm.

Bjarne keek eens goed naar de mensen in de galerie. Misschien als hij ooit zoals Peter zou kunnen worden. En dat de mensen dan voor zijn schilderwerken kwamen.

Peter Halm genoot zichtbaar van alle aandacht voor zijn geraffineerde kunstwerken, zo leek de avond goed te verlopen. Bjarne bekeek de schilderijen aandachtig. Het zouden half mensen half dieren kunnen zijn, beminnelijke wezens of wellicht kwaadaardige monsters.

1984 Herfstavond 4

De herfstavond kreeg plotseling een andere wending toen Bjarne Emma de ene na de andere vileine opmerking naar de gevierde Peter Halm hoorde slingeren met haar harde vrouwenstem. Er ontstond commotie in de galerie, maar Emma ging eigenwijs door met haar luidruchtige betoog. Het ene moment leek het alsof ze Peter de lucht in prees, het andere moment leek het alsof ze hem onderuit probeerde te halen. Soms werd ze ronduit grof, maar ze lachte om haar eigen lompheid. En alles met verheven stemgeluid.

Het was meer dan duidelijk dat Peter zich er aan begon te ergeren en ook de omstanders leken zich te irriteren aan het gedrag van de wispelturige diva Emma. Ze begon echt dronken te worden. Iemand bestelde een taxi om haar weg te krijgen uit de galerie. Ze begon grote onzin uit te kramen. Mensen geneerden zich voor haar. Peter had inmiddels rode oren van ergernis en Bjarne wist ook niet meer waar hij het moest zoeken.

Een aantal van haar intellectuele vrienden wist haar op een subtiele manier te bedaren en haar voorzichtig de galerie uit te werken en in de taxi die was gearriveerd te wurmen. Twee vrienden gingen aan weerszijden naast haar zitten. Aan mij werd verder niets gevraagd. De taxi reed weg in de nacht met de dronken Emma op de achterbank.

Misschien had ze het toch allemaal niet begrepen. de aanhankelijke liefde, de prachtige kunst van Peter, de rijke meneren die haar weer op de been hielden. Een amusante vrouw met een grillig karakter.

Toen de rust in de galerie voor Moderne kunst was teruggekeerd, realiseerde Bjarne zich dat zijn uitdagende hospita een alcoholprobleem had. Hij vroeg zich ook af of ze haar cocaïnegebruik nog onder controle had. Hij moest met haar gaan praten, maar ze zou nooit naar hem luisteren. Het werd van kwaad tot erger de laatste tijd. Het was haar naar haar bol gestegen. Totaal over het paard getild. Haar grillige karakter begon haar op te spelen en sleepte haar langzaam maar zeker naar de gapende afgrond. Ze kon niet omgaan met haar eigen succes.

Het gebeuren had de jeugdige Bjarne Gosse nederig gemaakt. Hij realiseerde zich dat zijn mysterieuze diva en alle voorname mensen in de galerie uiteindelijk maar gewone aardse stervelingen waren. Met goede kanten en minder verteerbare kanten.

De abstracte wezens op de doeken van kunstenaar Peter staarden hem met dierlijke ogen aan. Er bekroop Bjarne een gevoel dat hij veel troost nodig had, maar de doeken bleven kil en dierlijk met hun grillige huid van moderne textuur. Ook Peter kon Bjarne verder geen troost bieden.

Hij was druk bezig met zaken doen en dat deed hij goed. Gedachten dwaalden zomaar af naar Kees Broodakker. Bjarne had al een tijd lang niets meer van hem gehoord. Hij vroeg zich af of hij hem was vergeten. Misschien kon hij hem een paar nieuwe gedichten sturen. Hij had iets gehoord over een dichtersvereniging waar je gedichten naar toe kon sturen om van commentaar te laten voorzien.

Zonder afscheid van Peter te nemen verliet Bjarne de drukke galerie. Hij zag de grote paraplu van Emma bij de uitgang staan. Dat kwam goed uit want het regende nog steeds pijpenstelen.

Schrijver: Bjarne Gosse

Schrijver: Bjarne Gosse