Taal van de zomer 29 – 35
29
Even was het juichen om de voetbal ook bij Bjarne. Hij legde de emotionele brief in de warme lade van zijn donkerrode nachtkastje. Opnieuw werd Bjarne overmeesterd door een warm gevoel van binnen omdat hij geconfronteerd werd met de emotionele kanten van een man. Nooit had hij er aan gedacht om Kees spannend te vinden, maar nu hij in de gaten kreeg dat hij niet zomaar een saaie droogkloot was begon er iets in zijn lendenen te prikkelen. Nooit had iemand zo over zijn gevoelens naar hem geschreven. Bjarne hield van vanille, honing en gember en van knoflook en citroenen.
Tijdens de warme zomernacht droomde Bjarne over het landschap. De volgende dag zou Emma weer terugkeren in het land van de kikkers.
Zijn oude onderbroeken van de voordelige textielsuper Zeeman had Bjarne weggegooid. Emma stond erop dat hij voortaan designondergoed droeg en ze wilde best een steentje bijdragen aan de kosten daarvan. Het hoorde bij het voorspel van de liefde. Ze vond het opwindend om Bjarne in een speciaal ontworpen onderbroek te zien. Het was fijn dat Emma iets van haar verkregen rijkdom op deze wijze met Bjarne wilde delen.
“Trek deze boxer van natuurzijde eens aan Bjarne!”
Bjarne deed wat zijn hospita hem opdroeg.
Zijn oude spijkerbroek had de jeugdige Bjarne Gosse ook weggegooid. Emma vond het vervelend als Bjarne oude kleren droeg. Ze kwam op een gegeven moment met een rode fluwelen broek aanzetten en ze stond erop dat hij die regelmatig zou dragen in haar gezelschap. Ze hield ervan om Bjarne in mooie kleren te zien.
De schoolboeken van de eerste leerjaren had Bjarne niet meer nodig. Bjarne kon ze inleveren op school. De oude aantekeningen van groenteteelt waren inmiddels gedateerd, dus de schriften konden ook weg.
Van de stapel tekeningen die Bjarne had bewaard wilde hij alleen de allerbeste mee naar de toekomst nemen. Het zomerjasje dat Bjarne Gosse van zijn moeder had gekregen stond hem niet meer.
Bjarne was aan het sparen voor iets beters. Hij had een vuilniszak vol oude spullen verzameld die weg konden bij de afvalcontainer. Zijn kamer moest overzichtelijk en opgeruimd blijven, dan maakte hij een goede indruk als Peter Halm op bezoek kwam.
De volgende dag aan het ontbijt met koffie en thee was de enthousiaste Emma Petronella druk met de jeugdige Bjarne aan het praten.
“Opruimgoeroes zijn van alle tijden Bjarne” zei Emma op strenge toon om het verlegen lachen van Bjarne te onderbreken. Hij vond het gewoon een grappig woord, dan kon Bjarne zijn lachje niet goed onderdrukken. Het was niet bedoeld om Emma zich te laten ergeren. Ze had sinds kort contact met een opruimgoeroe. Dat was een goed vriendin die een van haar boeken had gekocht en met wie Emma wel vaker contact had voordat zij er voor had gekozen om opruimgoeroe te worden.
Opruimen en Emma. Het leek me een onbegonnen zaak. Ze had zoveel snuisterijen waar ze verknocht aan was. Haar majestueuze prullaria. De emotionele spulletjes van een diva. Zelfs een leeg luciferdoosje had voor haar een emotionele lading. En om dan nog te zwijgen over haar verzameling oude ansichtkaarten die ze overal ter wereld had aangeschaft zonder zich af te vragen of er wel mensen waren waar ze die kaarten naar kon versturen. Zat er een voor haar intrigerende kaart bij, dan kocht ze vaak vier of vijf exemplaren. Alles met een bedoeling maar vaak zonder een bestemming. Ansichtkaarten met ieder een eigen verhaal. Voldoende om al haar voorname vrienden van informatie te voorzien. Onzichtbare mensen met spannende verhalen. Ze kon geen herinneringen weggooien en ze had te veel herinneringen verzameld.
Het beloofde weer een warme dag te worden. In de nacht had het geregend om de wolken te laten verdwijnen. De zon had weer de hele dag vrij spel.
30
Zilveren suikerpotten, de deftige Emma Petronella had er vijf naast de zes die van glas waren, en nog stond de theelepel in de suikerzak, wanneer ze suiker nodig had voor de koffie die zij naar binnen werkte door haar welgevormde mond. Ze had allerlei soorten asbakken, voor de as van haar veelvuldig geconsumeerde zelf gedraaide sigaretten. Haar hele huis puilde uit met de spullen die ze had verzameld tijdens haar veel bewogen leven.
Ze bewaarde soms zelfs lege wijnflessen wanneer de wijn goed had gesmaakt en het een dure fles betrof. Altijd handig als kaarsenkandelaar voor druipkaarsen waar ze zo van hield voor de grote rechthoekige spiegels, die elkaar oneindig spiegelden in de brede woonkamer.
De jeugdige Bjarne Gosse was er al eens voorzichtig over begonnen.
“Emma wordt het niet wat vol met alles hier in huis?”
Dan keek ze hem aan of hij een ongewenste bemoeial was. Van haar jonge huurder nam ze niets aan. Niets behalve zijn lichamelijke liefde. Waar moest hij haar nog blij mee maken. Ze had alles al. Tientallen beroemde vrienden en kennissen, elegante snuisterijen, erotisch speelgoed, dure jurken en bijzondere jassen van een kostbare kwaliteit.
En wanneer ze op haar spullen was uitgekeken kon ze nog terecht in haar boekenkast waarin duizenden boeken stonden. Onbegrijpelijk, je kon er toch maar een tegelijk lezen. Maar zij kreeg het voor elkaar om soms wel tien boeken tegelijkertijd te lezen.
Bjarne Gosse vond het bizar, maar hij had er ook bewondering voor. Ze was een vrouw die graag haar eigen gang ging, daar hoorde kennelijk ook het verzamelen van allerlei voor haar belangrijke spullen bij.
Nu had ze dus een opruimgoeroe om haar bij te staan. Haar vriendin met het Oosterse uiterlijk. Opruimgoeroe. Bjarne had er eerlijk gezegd nooit over gehoord. Waarschijnlijk was hij nog te jong om veel spullen te verzamelen. En over iedere vaas, boekenstandaard of asbak of bijzettafeltje een verhaal hebben was al helemaal niets voor Bjarne Gosse.
Ze had hem weleens verteld waarom ze van iets wat haar emotioneel raakte vaak drie of meerdere exemplaren kocht. Ze wilde altijd bijzondere cadeautjes in huis hebben. Zodat ze mensen iets persoonlijk kon geven. Ze had inmiddels meer cadeautjes dan vrienden. De vrienden bleven steeds vaker weg omdat ze geen zin in haar cadeautjes hadden. Aan iedere cadeautje kleefde een verhaal van drie hoofdstukken vol monotone monologen.
Emma was daar vaak drammerig in. Alles moest bijzonder zijn. Het meest bijzondere was dat ze gewoon nooit genoeg aandacht kreeg voor haar persoonlijke cadeautjes waarmee haar hele huis was volgestouwd.
De jeugdige Bjarne was benieuwd wat die opruimgoeroe haar allemaal zou gaan vertellen. Hopelijk was het een strenge vrouw!
En waar ze zou gaan beginnen, die druk bezette Emma? Want er was geen beginnen aan. Er kwamen telkens weer nieuwe snuisterijen bij. Cadeautjes voor onzichtbare mensen. Haar beroemde vriendenkring van schrijvers en kunstenaars.
Bjarne Gosse probeerde haar te begrijpen, dat lukte niet altijd. Toch kwam hij steeds dichter bij het beginnen. Het was een droeve begeerte die in zijn dromen was geslopen. De begeerte om haar te begrijpen met alles om haar heen. De aanhankelijke Bjarne wilde meer zijn dan haar speeljongen voor in het weekend tijdens de maanlicht nachten.
Tijdens het volwassen worden kwam Bjarne vaker dan hem lief was in aanraking met het schrikbewind van vadertje alcohol. Vooral in het weekend zag hij wat overmatig drankgebruik met mensen deed.
Bjarne zag met lede ogen aan wat de drank met zijn vrienden deed. Hij nam het besluit om zelf verstandiger te zijn.
Het overmatige drankgebruik van de kunstenaar Christiaan Buurtveen begon zijn sporen achter te laten. Hij hing regelmatig een uur met Emma aan de telefoon om te praten over de toekomst. Wat Bjarne er per ongeluk van opving, als hij toevallig iets hoorde van de gesprekken, was niet best.
Emma die zelf ook niet vies van een borrel was probeerde Christiaan gerust te stellen met ongekende duisterpraat, waar de honden geen brood van lustten. Het was niet voor de frisse jeugdige oren van Bjarne bestemd.
Drank zorgde onmiskenbaar voor cynisme, vilein sarcasme die zijn onschuld doorboorde. De jongeling Bjarne voelde zich opgesloten in het huis van zijn dominante hospita. Hoe moest hij een weg vinden om te kunnen ontsnappen. De vriendenkring van Emma bestond uit drinkende intellectuelen. Bjarne kon nauwelijks een pilsje verdragen.
Het schrikbewind van vadertje alcohol begon ook zijn sporen achter te laten bij Emma, die zelden nee kon zeggen wanneer ze een drankje aangeboden kreeg.
Emma Petronella moest voor een lezing naar Breda. Ze had een hotelkamer geboekt voor twee nachten.
Bjarne vroeg zich af waar de lezing over zou gaan. Dat duurde niet lang want ze begon er vanzelf over te vertellen.
“Ik ga een lezing geven over het groepsgevoel Bjarne. Ik heb me er de laatste tijd in weten te verdiepen. Je moet weten dat ik vroeger een heel ander leven heb gehad. En dat er toen veel op mijn weg is gekomen. Het betekent daarom veel voor mij dat ik deze lezing mag gaan geven. Het is bedoeld om mensen saamhorig te maken, zonder zichzelf te verliezen in de waanzin van de tijd.
Veel mensen denken er tegenwoordig niet meer over na.”
De zomers geklede Bjarne liep snel de trap op om te voorkomen dat zijn frisse oren haar hele verhaal moesten aanhoren. Hij was nog steeds niet klaar met het bestuderen van zijn bodemkundeschrift. Het was nu niet mogelijk om naar zijn druk pratende hospita te luisteren.
31
“Ze schreef zoals een muziekinstrument zou schrijven. Een oude cello met diepe sombere tonen. Boze snaren, droevig, en plots weer vrolijk, maar dan met mate. Boven alles intens en melancholiek.
Een oude cello met een ganzenveer, het pure leven dat voor de schrijfinkt zorgde, zorgvuldig uitgekozen in het verval. Om een heel boek te schrijven waren er ook een violist en een bassist nodig schreef een recensent ooit bij wijze van spot. Maar ik was het daar niet mee eens, het was de jaloezie naar alles wat naar echte kunst rook. Ik hield van de oude cellospeelster en haar korte melancholieke beschouwen. Voor mij was ze het belangrijkste ingrediënt van het hele orkest. Ik las haar iedere ochtend in de ochtendkrant. Haar talloze ingezonden brieven. Vaak met ingehouden adem vanwege haar fraai gecomponeerde zinnen. Ook in haar novelle
“Uit het keurslijf” las ik die zinnen terug. Het waren allemaal korte inzichten in wat men het leven noemt. Scherpzinnig observeren van een wankelmoedige vrouw. Dapper maar ook heel kwetsbaar. Ik was een fan van de schrijfster Ingrid Huiskreng geworden.”
De jeugdige Bjarne Gosse las de aantekeningen die hij in zijn schrift voor het vak Nederlands had gemaakt nog eens door.
Hij had een boek van Ingrid Huiskreng gelezen en dat was hem niet in de koude kleren gaan zitten. Zijn ziel was min of meer weer in beweging gebracht.
Toen Emma was vertrokken besloot de dankbare Bjarne naar de kroeg te gaan. Maar de mensen die hij daar tegenkwam bevielen hem niet. Een bootkapitein, een chauffeur van een vervoersdienst, een paar verdwaalde toeristen, ze konden allemaal de pot op met hun platvloerse taal en onaangename gewoonten.
Maarten Wolvenknaap speelde vreemde spelletjes met zijn vrienden. De jeugdige meneer Gosse kreeg het gevoel dat hij iets van plan was. Sommige mensen waren bang voor hem omdat hij contacten in de onderwereld had.
Emma en Peter, ze waren allebei vertrokken uit Utrecht. Emma voor een lezing. En Peter omdat hij een date had met iemand die in Hengelo woonde.
Peter Halm was gelukkig niet meer zo opdringerig, maar Bjarne miste het contact wel een beetje.
Het najagen van de hersenschim van liefde die de jeugdige Bjarne in zijn dromen had gevonden had behalve nadelen ook voordelen.
Zo hoefde hij zich niet bezig te houden met de internationale politiek. Hij volgde het wel maar hij had er geen commentaar op. Het boeide hem zolang het hem niet van zijn bezigheden hield.
Het krassen van de kraaien zat ook in de muziek van zijn huurkamer. Het wisselde de korte verhalen af met een roep uit de natuur. Het nodigde uit om iets over zijn leven te vertellen onder de oppervlakte laag waarover iedereen al wist.
Misschien kon hij net als Ingrid Huiskreng de emoties van zijn hart leren volgen. En leren schrijven over kleine voor andere mensen onbelangrijke gebeurtenissen, zoals het ophangen van gordijnen of het wassen van de vitrage.
Maar de jeugdige Bjarne kwam weer in zijn eenzaamheid uit bij contacten die hij had verloren. Communicatie die zich niet meer zou herstellen omdat de emotie te hevig was geweest en nooit in een mildere vorm terug kon komen.
Zijn slanke tuinbouwhanden konden geen muziekinstrument bespelen. Hij hield er van om met zijn handen in de grond te woelen. Goudsbloemen zaaien in het voorjaar en in de zomer genieten van de oranje bloemen in de tuin.
Hij wilde Emma verrassen met de grote blauwe bloemen van de klimmende sierwinde “Ochtend glorie”, die gestaag begon te groeien in de tuin.
32
“De bewierookte regenboog genoot van zijn eigen kleuren.” Bjarne probeerde een gedicht te schrijven, maar hij kon geen woorden vinden. Een eerste zin en daarna hield het op.
De zomer uit het jaar van de liefde liet zich van een beste kant zien. Zonneschijn en broodnodige regen wisselden elkaar af om de floragroei te stimuleren. En ook de dieren waren in een opperbeste stemming.
De donkerblonde Bjarne hield zich vast aan de daadkracht van zijn favoriete schrijvers. Zij lieten zich niet door stemmingen verstoren maar gingen stug door met de opdracht die ze hadden.
Het overmatige drankgebruik van de kunstenaar Christiaan Buurtveen had zijn sporen achtergelaten. Langzaam maar zeker dronk hij zich dood. Het schrikbewind van vadertje alcohol greep denigrerend om zich heen. Hij kreeg trillende handen en een onzekere kwast.
Bjarne maakte zich zorgen om zijn te veel drinkende vrienden.
Ooit zou zijn Havermout schrift vol komen te staan met gedichten en verhalen. Misschien zouden verhalen over de verzamelwoede van Emma daarin niet misstaan. Minimaliseren zou voor haar onbegonnen werk zijn. Ze was veel te veel gehecht aan haar persoonlijke prullaria en haar verzamelingen om er afstand van te doen. Het was waarschijnlijker dat er nieuwe spullen bij kwamen dan dat ze er echt veel weg zou doen.
Een vreemde droom had Bjarne over een verbazingwekkend schouwspel waar hij bij toeval getuige van was geweest. Wolvenknaap had Vroeg zijn lesje geleerd, samen met een vriend. Het was alsof Bjarne naar een boeiende film had gekeken. Een film die zijn leven een ander inzicht had gegeven.
Die middag was er boven de stad een indrukwekkende regenboog te zien. Het was de zomer van de regenbogen. Bjarne genoot van de kleuren aan het hemelfront. De uitgestrektheid van de boog, de zonnestralen door de regennevel.
In de avond wanneer er tijd was voor een glas wijn, zou hij met zijn ballpoint er een gedicht over kunnen schrijven. Nu was het vooral genieten van wat de zomer had te bieden in het regenland.
De jeugdige Bjarne vroeg zich af hoe het Emma zou zijn vergaan tijdens haar lezing over het groepsgevoel in Breda. Ze had hem er wel iets meer over mogen vertellen, want hij was er razend nieuwsgierig naar.
Vaak voelde de jongeling Bjarne zich aangetrokken tot buitenbeentjes en muurbloemen, die net als hij niet goed wisten wat een groepsgevoel was. Daarom was de expertise van zijn hospita belangrijk. Zeer belangrijk in deze tijden van crisis en werkeloosheid.
De regenboog kwam in zijn dromenland. Er hing een fantasiewereld boven zijn eenvoudige bed.
33
Het mooie zonnige weer maakte plaats voor een wat koeler zomers weertype. In het bewolkte zomerweekend kwam Bjarne in de kroeg Gerard Vroeg tegen. Daags na de realistische droom waarin hij een pikante hoofdrol had vervuld. Hij kwam meteen naar Bjarne toe met zijn intelligente ogen en dunne James Dean trui.
Bjarne wist niet of hij medelijden met hem moest hebben of dat hij hem juist moest bewonderen om zijn artistieke vrijheid. Gerard Vroeg kende totaal geen verlegenheid . Het was duidelijk dat Bjarne op de een of andere manier belangrijk voor hem was.
Toen de energieke Maarten Wolvenknaap de Nachtraaf binnenkwam vroeg Gerard of Bjarne bij hem thuis nog een biertje wilde drinken. Het kwam onverwacht. Ze dronken samen een biertje in zijn kleine donkere kamer. Gerard liet Bjarne een muziekalbum van David Bowie horen. Toen Bjarne weg ging naar het huis van zijn geliefde hospita deed hij iets wat hij nog nooit had gedaan. Bjarne gaf Gerard Vroeg een kus op zijn voorhoofd. Bij wijze van vriendschap.
Emma was weer terug in haar herenhuis, waar Bjarne voor haar zwarte kater Frits zorgde.
Emma liet Bjarne een verrassende kant van zichzelf zien.
Ze was voor haar doen ontspannen en er ontpopte zich een prettig gesprek. Ze was enthousiast over een jonge schrijver uit Amsterdam.
Dat verbaasde Bjarne Gosse, want normaal gesproken had ze het alleen over de groten der aarde. De beroemde schrijvers uit de wereldliteratuur en andere bekende mensen uit de wereld van kunst en cultuur.
Bjarne had nooit eerder over deze jonge schrijver gehoord. Zijn naam was Alfons Bortano. Emma roemde zijn taalgebruik en de mooie beeldende zinnen uit zijn verhaal. Er was een boekje uitgegeven waarin de tien beste verhalen van de wedstrijd stonden. Bjarne Gosse kreeg het van Emma als presentje omdat hij zo goed voor de oude kater Frits zorgde en daar nooit over klaagde.
De regen viel met bakken uit de hemel. Een goed moment om het boekje te gaan lezen.
34
Bjarne Gosse had het zojuist gekregen boekje in zijn handen. Een lief cadeau van zijn geliefde hospita. Niemand begreep de kleine geneugten die Bjarne Gosse verzon wanneer hij zich eenzaam voelde door het versleten rugzakje dat hij uit zijn jeugd had meegenomen. Soms leek het alsof zijn hospita zijn gedachten kon lezen. Dat zij wel kon voelen wat hij nodig had.
“Bjarne, ik ga nog even naar de bloemenmarkt om verse gladiolen te kopen. Er is een nieuwe soort. Een bijzondere paarse kleur. Ik heb drie bossen apart laten zetten. Die ga ik nu ophalen. Ik ben zo weer terug! Ik neem de grote paraplu mee, zodat ik niet nat word.”
Bjarne maakte een knikkende beweging met zijn jeugdige hoofd. Hij zag dat ze zijn antwoord niet had afgewacht had en met haar rode leren jasje aan en de grote paraplu in haar handen uit de kamer was verdwenen.
Het was een dun boekje met tien korte verhalen. Het bekroonde verhaal als laatste verhaal.
Terwijl zijn hospita de zomerse regenbui trotseerde om gladiolen te kopen, genoot Bjarne van de stilte in het huis. Frits was buiten in de tuin. De televisie en de radio zwegen. Hij had het boekje in zijn handen.
“Waar de herten zich bevonden.” was de titel van het laatste verhaal.
Hij besloot het aandachtig te lezen. Er gebeurde eigenlijk niet veel. Een jongeman uit de grote stad was in een landelijk gebied verdwaald geraakt en kwam tijdens zijn omzwervingen een roedel herten tegen. Er was een nauwkeurige omschrijving van het landschap te lezen. Veelal vanuit een romantisch uitgangspunt. De zinnen vormden een beeld van wat de jongeman om zich heen zag.
Het werd Bjarne niet helemaal duidelijk waarom de schrijver dit wilde vertellen. Er kwamen geen spannende passages in voor. En toch was het ook niet vervelend om te lezen. Bjarne Gosse kon zich goed in de jongeman uit het verhaal verplaatsen. Het leek op het laatst of hij zelf ook echt die roedel herten zag.
De in zomerse kleren geklede Bjarne legde het boekje weer terug op de tafel. Hij zette de twee grote vazen voor de gladiolen klaar. Twee grote vazen met vers water.
35
De vele wolken die over het land bewogen hadden de zomer een weemoedig karakter gegeven. De jeugdige Bjarne hield zichzelf in zijn fantasiewereld een nieuwe droom voor. Hij mocht alles aanraken wat hij lief vond. Frits de zwarte kater was helaas de enige die dat begreep. Emma kwam chagrijnig terug van de bloemenmarkt. De paarse gladiolen waren uitverkocht en dat terwijl ze drie bossen apart had laten zetten. Het kwam die avond niet meer goed tussen Emma en Bjarne. Ze was niet meer haarzelf zonder de gladiolen. Ze had iets vreemds met bloemen. Ooit stond er een bos witte rozen in een vaas. En die rozen waren al lang uitgebloeid. Maar ze liet die vaas met de verwelkte rozen alsmaar staan. Ze kon er geen afscheid van nemen. Ze hield van verwelkte bloemen in de rokerige ruimte van haar riante woonkamer. Bjarne had haar niet verteld dat hij het verhaal van de bekroonde Amsterdamse schrijver Alfons Bortano had gelezen. Ze was met hoofdpijn naar bed gegaan. Chagrijnig en moe. Alsof ze de loden last van de zorgelijke wereld onder haar hoofdkussen had gelegd.
“Blijf dicht bij jezelf.” Bjarne hoorde het Emma Petronella steeds weer zeggen, nadat ze de liefde hadden bedreven in haar zomerse tuin. Bjarne had haar opgebiecht dat hij ook op mannen viel en ze had daar vrij luchtig op gereageerd. Ze had hem niet nodig voor de liefde met haar stinkrijke aanbidders overal ter wereld.
Eindelijk hield het op met regenen. Bjarne bekeek de klassenfoto van de Middelbare Tuinbouwschool. Carla, Trudy, Arthur. Ze zagen er gezond en energiek uit.
Wat zouden ze ervan vinden dat Bjarne het met zijn zestien jaar oudere hospita deed?
Midden in de nacht sloop hij naar de slaapkamer van zijn betoverende muze. In het maanschijnsel dat door de gordijnen scheen zag hij haar fraaie gezicht, mooier nog dan op het schilderij dat hij zo lang had bewonderd.
Hij hield nog steeds zielsveel van haar.
Emma bleef hem verbazen.
Steeds vaker begon hij zich te realiseren dat zij waarschijnlijk overal verstand van had. Hij twijfelde zelden aan haar woorden. Hij had nooit gedacht dat zij in sprookjes zou geloven. Hij had zich vergist. Ze had een oud sprookjesboek gekocht op een boekenmarkt. Ze was dat boek gaan lezen en nu was ze helemaal in de ban van sprookjes.
De ingewikkelde relatie was alles behalve een sprookje. Bjarne wist dat ze vreemd ging, maar hij hield wijselijk zijn mond omdat hij bang was dat ze hem op straat zou zetten. Ze was en bleef zijn hospita. De liefde stond op een laag pitje. Bjarne trok steeds vaker met Peter Halm op. Die stelde Bjarne aan allerlei mensen voor en dat was vaak gezelliger dan de monologen van Emma. De jeugdige Bjarne hield nog wel van haar, maar de aantrekkingskracht was wat minder geworden. Bjarne voelde dat er een andere man was. Een andere minnaar die belangrijker was dan hij.
Bjarne was niet verliefd op haar schoonheid, haar leeftijd kon hem niets schelen. Hij was verliefd op haar intellect. Haar vermogen om kunst en cultuur te begrijpen. Haar sociale vaardigheden en haar wilskracht om iets in het leven te bereiken.
Het was niet voor niets dat zij zulke belangrijke vriendschappen onderhield.
Taal van de zomer 36
De telefoon rinkelde. Bjarne nam op en herkende onmiddellijk de stem van Berend.
“Hallo Bjarne, zou jij mij de boeken van Albert Camus en Vestdijk willen teruggeven. Een van mijn vrienden wil ze graag lezen en jij komt er waarschijnlijk toch niet aan toe door alle boeken die je van jouw hospita hebt gekregen.” De stem van Berend klonk vriendelijk en zelfverzekerd.
“Ja, ik heb die boeken hier inderdaad nog in mijn kamer liggen. Ik heb in die boeken van Camus wel iets gelezen, maar ik zal ze je terugbrengen binnenkort zodat je vriend ze kan lezen. Net als die boeken van Vestdijk.” antwoordde Bjarne vriendelijk omdat hij goed bevriend was met Berend. Het was een kort telefoongesprek. Bjarne keek eens goed om zich heen.
Emma Petronella had de woonkamer in sprookjessfeer veranderd. Allerlei snuisterijen met een historische achtergrond. Kleedjes van zijde. Sierlijke kandelaars. Ze bleef maar spulletjes aandragen. Kennelijk was de relatie met de opruimgoeroe weer voorbij.
De jeugdige Bjarne zag het met lede ogen aan. Het kwam steeds vaker in hem op dat ze in de war was. Ze sloot zich voor hem af. Af en toe beklaagde zij zich omdat hij weinig tijd had om naar haar te luisteren. Ze vond het niet nodig dat Bjarne zoveel met Peter optrok. Hij had verkeerde vrienden, daar moest Bjarne voor oppassen.
Verkeerde vrienden zouden zijn onbevangen karakter kunnen beïnvloeden. Emma liet steeds vaker merken dat ze bang was dat Bjarne het verkeerde pad in zou slaan. Haar angst kon hij moeilijk begrijpen. Het voelde als bemoeizucht.
Iemand niet de mogelijkheid geven zelf belangrijke keuzes te maken. Overal drukte ze haar vingertje op.
De jongeling Bjarne probeerde haar soms te ontlopen. Dan liep hij in de stad te slenteren met de examenstof in zijn gedachten.
Op een woensdag kwam hij Gerard Vroeg tegen, die hem uitnodigde voor een kop kruidenthee bij hem thuis. Hij deed heel zorgzaam tegen Bjarne. Toen Bjarne in de kleine donkere kamer van Gerard Vroeg van de thee dronk begon hij te vertellen over het boek van Gerard Rat. Er stonden verschillende erotische passages in. Voordat Bjarne het in de gaten had was Gerard aan het voorlezen. De jeugdige Bjarne luisterde aandachtig. Het was een vreemde wereld die er voor hem openging. Het was alsof Gerard aan Bjarne duidelijk wilde maken dat hij hem een verklaring schuldig was. Hetgeen Bjarne gezien had, over wat hij had gedaan, was geen droom geweest en ook geen film. Het was echt gebeurd.
Er klonk enthousiasme in de stem van Gerard Vroeg, alsof hij er al heel lang naar verlangd had om Bjarne voor te lezen uit zijn geliefde boek van Gerard Rat. Het was een heel andere stijl dan die van Karel Krampool. Veel directer en persoonlijker, alsof je er als lezer tussen zat en onderdeel uitmaakte van het verhaal. Gerard legde zijn hand op de linker dij van Bjarne. Hij liet deze vorm van genegenheid toe. Gerard was iemand die iedereen in zijn waarde liet. Hij maakte op een mysterieuze geen onderscheid tussen goed of kwaad, maar noemde alles moedwillig: het leven. Hij was een warme vrouwelijke man met een hese zangstem en de behoefte om iedere week een nieuwe meid te versieren. Hetgeen hem dikwijls lukte want hij was een markante verschijning in het Utrechtse uitgaanscircuit. Er hing een walm van artistieke vrijheid om zijn bijzondere persoonlijkheid. Bjarne vroeg hem om nog een passage uit het boek van schrijver Rat voor te lezen.
Opnieuw klonk zijn stem enthousiast en ontroerend.
Het boek van Gerard Rat betekende veel voor hem. Hij had een moeilijke jeugd gehad met een vader die dronk en een ziekelijke moeder. Uit het boek van schrijver Rat putte hij nieuwe hoop en een verlangen om zijn artistieke vrijheid kracht bij te zetten.
Gerard Vroeg vertelde Bjarne Gosse dat hij bezig was met een nieuwe muziekband. Hij gaf over twee weken een optreden in een kleine concertzaal.
“Je bent meer dan welkom Bjarne, en bedankt dat je naar me hebt willen luisteren. Je mag het boek wel lenen als ik het uit heb, dan kun je alles zelf nog eens lezen.”
Hij keek Bjarne aan met zijn zelfverzekerde ogen en hij gaf hem een kus op zijn voorhoofd.
Op de weg terug naar het herenhuis van Emma waar Bjarne zijn gezellige kamer huurde bedacht Bjarne zich hoe erg Gerard Vroeg onder de indruk was van schrijver Rat. Het had hem niet onbewogen gelaten, dit voorlezen door een leeftijdsgenoot die er een heel ander leven op nahield dan hij. Het was knap dat hij zichzelf toch in leven wist te houden door overal te scharrelen en af en toe een bizarre opdracht te aanvaarden. Bjarne wist nog steeds niet of hij hem bewonderde of dat hij juist medelijden met hem had omdat hij zo hard moest strijden en lijden om overeind te blijven.
Het was goed dat Bjarne drie vrienden in de stad had, waar hij naar toe kon gaan als het gelegen kwam. Gerard Vroeg was een stoere gast. Hij leefde het werkelijke vrije leven waar Bjarne slechts over kon dromen. Bjarne moest zich weer concentreren op een schoolschrift. Hij hield de aantekeningen nauwkeurig bij om niet achterop te geraken.
In een doos die in de kamer stond zaten de boeken van Berend. Hij deed ze in een tas met de bedoeling ze de volgende dag naar Berend te brengen.
Opnieuw verschenen er wolken die de zonneschijn tegenhielden, maar voor het weekend was er een zonnige hemellucht beloofd.
37
Het was Maarten Wolvenknaap die met het idee kwam dat de hospita van Bjarne allerlei projecties uitvoerde op mensen uit haar omgeving. Hij had dit fascinerende psychologisch inzicht van de schrijver Jan Boter, die getrouwd was met een psychiater, woonachtig op de Utrechtse heuvelrug.
Langzaam schoven de regenwolken opzij om weer plaats te maken voor de zonnestralen van de zomerzon die weer in volle glorie tevoorschijn kwam.
De onstuimige passie waarmee de rijpe hospita Emma en de jeugdige Bjarne in de spaarzame vrije tijd die ze hadden, de liefde bedreven leverde een serie van negenennegentig door Hector Havermout geschreven haiku’s op. Korte schetsen over de meest natuurlijke liefdes poses, aangevuld met aantekeningen over zijn intieme gevoelsleven. Emma had de meest obscure muren in zijn hart weten te overschilderen, met een gevoelsverf van pasteltinten en vrouwelijke zachtheid.
De stoere Maarten Wolvenknaap had nog een rekening met Bjarne te vereffen.
De tengere Bjarne was bang dat hem hetzelfde lot zou overkomen als wat er met Gerard Vroeg was gebeurd. Hij wilde de voor hem zo belangrijke vriendschap niet op het spel zetten. Hij kon er vijftig gulden mee verdienen en dan was het gedaan.
Bjarne Gosse moest er lang over twijfelen. Als hij hem zijn zin niet gaf zou hij hem het leven zuur gaan maken.
De jeugdige Bjarne deed het met tegenzin. Heel veel tegenzin. Uiteindelijk viel het wel mee. Al dacht hij er niet graag aan terug. Hij probeerde het zo snel mogelijk uit zijn geheugen te krijgen.
Maarten Wolvenknaap vertelde Bjarne me dat hij nog meer geld kon verdienen als hij dat wilde. Bjarne keek hem boos aan en hij schudde zijn hoofd. Hij wilde niet in zijn netwerk terechtkomen. Maarten had contacten in de onderwereld.
De jeugdige Bjarne besloot Wolvenknaap zoveel mogelijk te ontwijken als hij hem tegenkwam. Hij had zijn zin gekregen, daar kon hij het voorlopig mee doen.
De zon liet een helder licht op het balkon van de kamer van Bjarne schijnen. Hij nam het schrift met de haiku’s mee naar buiten. Bjarne beeldde zich in dat Emma naast hem zat. In lotushouding, slechts gekleed in een minuscuul slipje. Ze kwam een klein beetje boven naar hem toegeschoven. Bjarne aanschouwde haar schoonheid met een brok in zijn keel.
Dit was het moment dat Bjarne weer zijn meditatie deed.
Hij probeerde zijn hoofd helemaal leeg te maken, alsof gedachten niet meer bestonden. Alleen het geluid van de vogels in de verte en de zon die zijn leegheid verwarmde.
Alles vergeten en ruimte maken voor een nieuwe gedachtewereld.
38
Eindelijk liet de zon zich weer volop gelden en waren de regendagen voorbij. Bjarne liep weer in zijn korte broek rond en genoot van de vrijheid van de zomer.
De jonge kunstenaar Peter Halm bracht de scholier Bjarne op de hoogte over het conflict tussen de schrijver Jan Boter en de kunstenaar Christiaan Buurtveen. Ze zaten in de Nachtraaf gezellig te kletsen toen het ter sprake kwam. Peter nam het allemaal hoog op en hij vertelde dat hij zich zorgen maakte over deze geschiedenis,
Bjarne had de succesvolle schrijver Jan Boter al een tijdlang niet gezien. Wel had hij ontdekt dat hij regelmatig brieven stuurde aan Emma, die met vele mannen correspondentie had. De jeugdige Bjarne herkende zijn brieven aan het sierlijke handschrift waarmee hij zijn naam op de achterkant van de vaak bijzondere enveloppen had geschreven. Ook stuurde hij vaak kleine pakketjes met boeken en snuisterijen waar Emma dol op was . Vreemd dat hij nooit bij Emma op bezoek kwam. Het kon natuurlijk dat Emma hem thuis bezocht, net zoals ze bij andere schrijvers en kunstenaars op bezoek ging.
De succesvolle kunstenaar Peter Halm had helemaal niets met sprookjes. Hij had een keurige nieuwe vriend, waar Bjarne ook goed mee op kon schieten. Ze spraken vaak samen af om met een groepje naar een tentoonstelling te gaan.
De vriend van Peter was een kunsthistoricus. Hij was zeven jaar ouder dan Peter en hij had veel verstand van kunst. Bjarne luisterde graag naar de leerzame verhalen.
Kees Broodakker had Bjarne opnieuw een brief gestuurd. Hij vroeg alweer of Bjarne al nieuwe gedichten had geschreven. Hij was nieuwsgierig naar zijn Hector Havermout gedichten.
Het waren voor Bjarne slechts woordschetsen om zijn gedachten te kalmeren, maar hij stuurde ze naar Kees op. Dan kon hij ze lezen.
Beste Kees Broodakker,
Ik ben druk bezig met het studeren voor de examens van school, maar ik heb toch tijd gevonden iets te schrijven. Bij deze mijn twee laatste gedichten. Het zijn zo maar wat probeersels.
Achterland
Serieus verliefd
op de innerlijke charme
van het achterland
dromend over een vreemd soort geluk
alleen de maan boven de velden
aan de binnenkant papieren uit verleden
krijgt het winderige eindelijk bestemming
gelukkig dat vlinders geen dromen hebben.
Hector Havermout
Strand
Heb ik de woeste zee in mijn gedachten
nu ik over het strand loop
nabij jouw droom
de geest van de elementen
huilt als een wilde hond
aan de buitenkant
van een gezellige broodjestent
krijgt het waaien eindelijk zinvolle bestemming
gekoesterd als een kind begint schemering te slapen
ben ik in jouw dromen verschenen
in het adembenemende stuiptrekken van de onstuimige nacht
schrijf jij mij nieuwe liefdesbrieven
over zand, miljoenen korrels zand.
Hector Havermout
groetjes en tot een volgend schrijven,
Bjarne Gosse
De volgende ochtend zat de jeugdige Bjarne met Emma te ontbijten. Ze was onrustig.
Emma vertelde Bjarne opgewonden dat zij een belangrijke brief uit Amerika had gekregen.
Ze ratelde opgewonden en nam haastig afscheid. Diezelfde middag zat zij in het vliegtuig om over de oceaan te vliegen naar een nieuw avontuur in het land dat haar zoveel succes had gebracht. Drie weken zou haar afwezigheid gaan duren. Bjarne wist meteen al dat hij haar zou gaan missen. Emma hoorde immers bij de zomer, zoals de bladeren bij de bomen.
Bjarne haalde diep adem.
39
Volop zon en nog meer dromen in de zomer van de liefde en de ontdekkingstocht naar vriendschap.
De jongeling Bjarne Gosse was drie dagen alleen met Frits de zwarte kater in het grote herenhuis. Peter had geen contact gezocht. Op een dinsdagochtend lag er een brief op de deurmat. Het kon niet anders dan een brief van Kees Broodakker zijn. Bjarne herkende het handschrift waarmee hij zijn naam en adres had geschreven op de enveloppe.
Beste Bjarne Gosse,
Wat een mooie gedichtjes heb jij mij gestuurd! Het zijn intieme gedachtestapjes van een wandelende jongeman die zijn weg aan het ontdekken is in de wereld. Ik kon me er veel bij voorstellen en ook een heleboel niet. Dat is het bijzondere van gedichten. Het roept iets bij me op, maar ik kan het niet altijd duiden.
Ik zou er zeker mee doorgaan als ik jou was. Ik heb een gedichtenbundel van de dichter Hans Lodeizen. Zegt die naam jou iets? Het zijn persoonlijke gedichten.
Ik ben zelf begonnen met korte verhalen schrijven. De televisie heb ik afgezworen. Steeds weer diezelfde gezichten en misplaatste grappen van die Gerard P. de Vorst. Ik heb een klein begin gemaakt van een verhaal:
“ Mijn dromen zijn mijn verleden. Ik ben niet met een zilveren paplepel in mijn gulzige mond geboren maar ik zie het kleurrijk glinsteren der sterren als een teken aan de wand boven het bevroren kasteel. Ik heb mijn vrienden uitgenodigd.“
Ik ben nog aan het nadenken over een vervolg. Helaas heb ik weinig tijd vanwege mijn werk. Ik ben aan het sparen voor een auto! Ik heb mijn rijbewijs vorige maand gehaald.
Stuur me gerust nieuwe gedichtjes. Ik sluit een postzegel bij voor een antwoord.
Ik wil je ook nog iets vragen. Heb jij ooit nog iets van Britse Lizzy vernomen? Jij was toch bevriend met haar?
Tot een volgend schrijven,
Kees Broodakker.
Wat leuk dat Kees zo spoedig een antwoord had gestuurd naar Bjarne.
De jongeling Bjarne vroeg zich af waarom Emma zo gehaast naar Amerika was vertrokken. Het was stil in huis zonder zijn behaagzieke hospita. Hij had nu wel meer tijd om gedichten te schrijven. Hij kende de schrijver die Kees had genoemd niet. Toen hij ging kijken in de grote boekenkast van Emma vond hij na lang zoeken een bundel met de naam van deze schrijver op de kaft. Er stond een hele rij bundels van Nederlandse dichters naast elkaar. Emma zou het vast toejuichen wanneer Bjarne daar eens in ging lezen.
Het was hem met veel kunst en vliegwerk gelukt om een zeven te halen voor zijn proefwerk Bodemkunde. Er stonden alweer nieuwe proefwerken op het programma. Voor bloementeelt wilde hij minstens een acht halen. Hij had zich verdiept in de teelt van rozen, maar moest ook de namen van de andere bloemen leren. Gedichten lezen kon altijd later nog.
Terwijl Bjarne alle bloemennamen aan het bestuderen was dwaalden zijn gedachten af en toe toch af naar Emma. Steeds vaker kreeg hij het gevoel dat zij iets belangrijks voor hem verborgen hield. Ze had haar stemmingen, dat hoorde bij haar karakter. Er was iets dat hij niet aan haar kon begrijpen. Hoeveel ruimte had zij eigenlijk in haar hoofd, dat zij over zoveel zaken kon nadenken. Ze was mysterieus door haar veelzijdige kennis van de menselijke cultuur en aantrekkelijk door haar bijzondere uiterlijk. Wat kon Bjarne nog meer van een vrouw wensen? Ze was zijn muze, de ware reden van zijn bestaan hier op aarde. Had ze dat eigenlijk zelf wel in de gaten? Waarom ging zij telkens weer op reis en was hij alleen met Frits in het grote herenhuis in Utrecht Oost.
Alex Huppelrat had hem een gedicht gestuurd achterop een ansichtkaart met de afbeelding van een mollige vrouw.
Voetnoot bij een dierenhand
In vredestijd naïef:
Lieve dieren heb ik afgekeken
dat echte wreedheid moeite kost
omdat jij altijd
naar een ruzie snakt
arrogant en zwaar bekakt
een mooie vredesduif ben ik.
En jij bent niet goed snik
door dieren ben ik te weten gekomen
dat liefde onbaatzuchtig is
wanneer er voldoende is te eten
in de romantiek ben ik onschuldig
een poes die wordt geknuffeld
omdat ik mens ben en zij poes
hongerig naar Brussels lof.
Alex Huppelrat
Bjarne had sterk het gevoel dat hij de inhoud van het gedicht helemaal had begrepen en dat verwonderde hem, want vaak begreep hij de inhoud van gedichten niet goed.
Moderne schilderkunst bleek hem meer te fascineren.
Het sobere werk van Peter Halm, abstract met een ruige textuur en sombere kleuren, speelde een belangrijke rol in zijn gedachten.
40
Gelukkig had Bjarne weerstand kunnen bieden tegen de verleidelijke voorstellen van M. Wolvenknaap. In korte tijd veel geld verdienen was misschien aanlokkelijk, maar hij bleef liever op het juiste pad, al was het alleen maar om zijn behaagzieke hospita niet tegen zich in het harnas te jagen.
De jeugdige Bjarne zat in de zonnige tuin de namen en de teeltwijze van de bloemen te bestuderen voor het examen bloementeelt. Misschien later deze week had hij tijd om Kees weer een paar gedichten te sturen. De gedichten van Hans Lodeizen had hij ook mooi gevonden. Bjarne had een uur in het boekje gelezen. Na de goudsbloemen en het gipskruid was er even tijd voor ontspanning.
Bjarne Gosse wilde een gedicht schrijven met zijn eigen naam er onder. Het werd het volgende gedicht:
Anoniem
Jij die om een naam roept
voor status en leven
in vitale spelonken
die ons wildernis geven
jij die met zaad strooit
langs velden en wegen
het vreemde hart ontdooit
niets dan liefde zal je geven
jij die moordt maar liefheeft
tedere voeling van smart
zal altijd anoniem blijven
dat is het noodlot dat jou tart.
Schrijver: Bjarne Gosse.
Op school had de energieke tuinderszoon Arthur, de jeugdige Bjarne in de pauze weer eens opgezocht op een onverwacht moment. Arthur probeerde Bjarne uit de tent te lokken over zijn woonsituatie.
Kennelijk had hij Bjarne ooit een keer samen met Emma Petronella over straat zien lopen. Hij kon zijn nieuwsgierigheid niet verbergen. Hij begon steeds aardiger tegen Bjarne te doen, alsof die plotseling zijn beste vriend was.
Zijn privéleven ging niemand iets aan. Niemand anders dan hemzelf.
De lieftallige hospita waarmee hij een knipperlicht relatie had was ruim een week in Amerika.
En het vreemde was, zij had hem geen telefoonnummer achtergelaten waar Bjarne haar kon bereiken in dat verre land. Normaal gesproken zou zij dan zelf wel na een paar dagen bellen om te informeren, maar dat had ze deze keer niet gedaan.
Het was een lastige situatie want er kwam post binnen waarop stond geschreven: Belangrijk! En er kwamen ook diverse enveloppen door de brievenbus waarop geschreven stond: Persoonlijk! Strikt privé!
Bjarne kon die post die voor Emma was bedoeld onmogelijk openmaken. Al helemaal niet zonder haar toestemming. Maar er stond ondertussen wel “Belangrijk”op en het was geen reclamepost van een loterij, maar luxe enveloppen van een goed gesitueerde persoon, die iets te melden had waar misschien haast bij was geboden. En er waren meer enveloppen die om aandacht vroegen.
Bjarne Gosse besloot Christiaan Buurtveen te verwittigen. Hij begreep de situatie en hij vertelde dat hij de post wel voor Emma zou bewaren. Bjarne vond het in eerste instantie een beetje vreemd, aan de andere kant was Chris de beste vriend van Emma. Hij zou wel weten hoe te handelen. Hij bleef doorvragen naar of Bjarne echt niet wist waar Emma verbleef in Amerika. Bjarne bleef hem het antwoord schuldig. Ze had het het niet verteld. Ze verbleef vaak in hotels, het kon overal zijn.
In de hotelkamer waar Emma verbleef hing een schilderij met daarop een stilleven van gladiolen in een vaas afgebeeld. Emma keek er naar, maar ze dacht niet aan Bjarne of aan de post naar haar huisadres was gestuurd.
Haar gedachten gingen naar het conflict tussen Jan Boter en Christiaan Buurtveen, haar twee beste vrienden in Nederland. Hoe moest ze het voor elkaar krijgen met allebei bevriend te blijven?
41
De volgende dag kwam Christiaan een tas vol post ophalen.
Hij was vriendelijk en vertelde Bjarne dat het wel goed zou komen. Bjarne hoopte dat het daarmee opgelost zou zijn, maar de brieven bleven de dagen erna komen. En er bleken ook liefdesbrieven tussen te zitten. De op de enveloppe getekende hartjes lieten niets aan zijn fantasie over. Sommige geadresseerden vermeldden welk beroep zij hadden.
Peter was ook in geen velden of wegen te bekennen. Bjarne vond hem veranderd sinds zijn nieuwe relatie. Hij was veel minder spontaan en hij zocht nog maar sporadisch contact. Hij was stiller geworden. Hij kwam somber op Bjarne over.
Bjarne had het te druk gehad met het bestuderen van zijn aantekeningen voor bloementeelt om aan gedichten schrijven toe te komen. Het was lastig om zich op zijn schoolwerk te concentreren. Het was alsof hij in een spinnenweb terecht was gekomen. Emma had allerlei intriges rond haar persoon gespannen.
Ze was nog vreemder dan hij had gedacht. Ze was een vrouw met gedreven obsessieve neigingen. Van wie waren al die brieven? Collegae, zakenrelaties, vrienden of allemaal minnaars? Bjarne kon de neiging om op onderzoek uit te gaan nauwelijks weerstaan. Maar er was iets in zijn gedachten wat hem waarschuwde. Hij kon zich beter overal buiten houden. Hij zou zichzelf alleen maar in de nesten werken wanneer hij zich met de vreemde post ging bemoeien. Op sommige enveloppen stond een afzender.
Hij zag dat er ook een aantal van een ziekenhuis afkomstig was. Emma had hem nooit iets over een ziekenhuis verteld. Afdeling Genderchirurgie, stond er op de enveloppen van het ziekenhuis. Bjarne begreep er niets van. Waarom kreeg Emma deze post? Had zij iets voor hem verborgen gehouden?
Op een andere enveloppe stond de naam van een bekende advocaat. Vreemd Emma had hem ook over deze man nooit iets verteld, terwijl ze over de meeste mensen uit haar sociale kringen altijd uitvoerige verhalen had. Die banketbakker, daar had ze hem over verteld, omdat ze daar altijd lekkere taartjes bestelde.
Een enveloppe met als afzender een juwelier. Dat was nog wel te begrijpen. Emma was dol op juwelen en sieraden. Ze droeg altijd een prachtige halsketting en de mooiste schitterende ringen. Het sierde haar, maar het was voor Bjarne niet nodig. Hij zag haar het liefst naakt, zonder sieraden of fraaie kleding.
Die avond laat moest Bjarne aan school denken. De opdracht voor het vak Nederlands was het schrijven van een column. Iedere week was er een andere leerling aan de beurt om een column te schrijven. Vorige week was de week van Arthur die met zijn column over gratis openbaar vervoer een negen had weten te scoren. Deze week was Bjarne aan de beurt. Hij was van plan de mensheid onder de loep te nemen. Hij had al een begin in gedachten.
42
“En nog altijd gaan we te keer, als onverschrokken beesten. De natuur moet boeten voor ons wangedrag. Diersoorten verdwijnen, planten zwijgen en kwijnen weg, langs de weg, naast het asfalt. We streven steeds meer naar gelijkheid, alles als een betonnen muur. Kleine verschillen in een uniforme wereld, ze moeten overbodig worden, zo lijkt het. Wie niet aan de norm voldoet wordt zondebok.”
Bjarne staarde naar de eerste zinnen van zijn onvoltooide column. Plotseling wist hij niet meer waar hij met zijn gedachten naar toe ging, en wat de volgende zinnen van zijn column moesten worden.
Frits de kater had hij al een poosje niet gezien. Bjarne besloot hem te gaan zoeken. Nergens was Frits te bekennen. Bjarne begon hem harder te roepen. “Frits, Frits, Frits, waar ben je?” Plotseling hoorde hij miauwen in de verte. Het leek van boven in het huis te komen. De zolder. Frits was op de zolder terecht gekomen en hij kon kennelijk de weg terug niet vinden. Bjarne was nog nooit op de zolder geweest.
Frits liet duidelijk merken dat hij hem moest komen helpen. Het leek of hij ergens van was geschrokken. Bjarne liep de trap op naar de zolder.
Het miauwen van Frits werd luider.
Kennelijk had hij in de gaten dat de redding nabij was en deed hij nog beter zijn best om zijn aandacht te krijgen. Bjarne liep de trap op voorbij de verdieping waar de slaapkamer van Emma en de logeerkamer was. Daar had zich het een en ander afgespeeld wat hij nog niet was vergeten.
Hij liep voorbij de verdieping waar zijn kamer was en de opslagkamer. Hij liep nog een laatste trap op en kwam bij de zolder. Frits was nu zeer duidelijk hoorbaar achter de zolderdeur. De deur was dicht en zat op slot. Hij probeerde het nog een keer. Nee, de deur zat op slot en was zo niet open te krijgen.
Het slot leek op dat van de voordeur. Bjarne probeerde het met die sleutel die hij had van de voordeur en ja de deur ging open en een dankbare Frits sprong tegen zijn benen. Het rook er stoffig. De spullen die hier stonden zouden hier waarschijnlijk al jaren geleden neergezet zijn en sindsdien nooit meer bekeken. In de hoek stond een ouderwetse naaimachine met een trapwiel. Aan de andere kant stonden veel dozen met een flinke laag stof op het karton. Een aantal waren er geopend. Bjarne zag direct dat er boeken inzaten. Hier had ze dus ook nog boeken opgeslagen. Geen honderden boeken, maar duizenden boeken. Haar fanatisme was grenzeloos geweest. En had ze die boeken allemaal gelezen. Het zou kunnen, maar Bjarne leek het onwaarschijnlijk. Of het moest jaren en jaren geleden zijn geweest. In de tijd voor dat ze hier op zolder kwam te liggen. Uit de tijd dat ze nog in een kraakpand woonde.
Hij keek nogmaals naar wat er allemaal op de zolder was te zien. Een oude autoped met een lekke band. Wat moest een hospita daarmee? Een aantal oude vazen, sommige gehavend.
Zou het een herinnering zijn. Iets uit haar jeugd dat ze nooit had durven weg te gooien. De hele zolder stond vol met spullen uit het verleden. Een lampenkamp, helemaal grijs geworden door het stof. Frits begon ongeduldig te worden. Hij had de zolder en alle spullen al uitvoerig bekeken en hij had zijn vervangende baasje geroepen omdat hij honger had en weg wilde van deze stoffige bedoeling boven in het huis van Emma Petronella.
Bjarne was nog lang niet uitgekeken. Hij wilde meer te weten komen over het verleden van zijn geliefde Emma.
Een oud nachtkastje met een half opengetrokken lade. Een lippenstift, stoffig en plakkerig. Een oude kam, met lange blonde haren er aan vastgekleefd.
Het verleden van zijn hospita kwam tot leven in zijn fantasie. Een ovale spiegel beschreven met rode lippenstift:
“I love you Emma.”